Ανακοίνωση: Πανήγυρις Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου Διαβατών

Πανήγυρις Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Διαβατών

Την Πέμπτη 25 και Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2018 εορτάζει ο Πολιούχος των Διαβατών. και ολόκληρης της Θεσσαλονίκης, ο Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης. Την Πέμπτη το απόγευμα στις 18.00 θα τελεστεί Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ.κ. Βαρνάβα, αφού προηγηθεί περιφορά της εικόνας του αγίου στους δρόμους της ενορίας. Ανήμερα της εορτής του Αγίου, την Παρασκευή, θα τελεστεί Πανηγυρικός Όρθρος και Θεία Λειτουργία, που θα ξεκινήσουν στις 07.15. Τους οικείους χορούς των αναλογίων θα πλαισιώσουν ιεροψάλτες φίλοι της ενορίας, προσδίδοντας έναν επιπλέον πανηγυρικό τόνο.

Χερουβικό Γ' Ήχου, Χαρίλαος Ταλιαδώρος

Ζωντανή Ηχογράφηση, Χερουβικό γ' ήχου, Χαρίλαος Ταλιαδώρος.

Στην παρούσα ηχογράφηση ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, Χαρίλαος Ταλιαδώρος, ερμηνεύει τον Χερουβικό Ύμνο σε ήχο γ'. 

Ο Χαρίλαος Ταλιαδώρος αποτελεί μια από τις τελευταίες εξαιρετικές φωνές στον χώρο της Ψαλτικής Τέχνης. Γεννήθηκε το 1926 στη Θεσσαλονίκη και μαθήτευσε στο Ωδείο Αθηνών δίπλα στον Χριστόφορο Κουτσουράδη. Εκείνος, όμως, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ψαλτική του εξέλιξη ο Πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε. Κωνσταντίνος Πρίγγος, του οποίου οι μετακινήσεις στη Θεσσαλονίκη δεν άφηναν ανεπηρέαστο τον νεαρό τότε ιεροψάλτη. Γρήγορα ανέβηκε σε σπουδαία αναλόγια της Θεσσαλονίκης και από το 1952 μέχρι και σήμερα ψάλλει ακατάπαυστα τα μεγαλεία του Θεού στο αναλόγιο του Ι. Καθ. Ναού της του Θεού Σοφίας. Η διδακτική του δεινότητα και το συγγραφικό του τάλαντο είναι γνωστά σε ολόκληρη την Ορθόδοξη Οικουμένη. Αυτό, όμως, που κάνει σε όλους εντύπωση είναι η διαυγής και γεμάτη νεανικό πάθος φωνή του, την οποία διεφύλαξε ως κόρην οφθαλμού και διατηρεί μέχρι και σήμερα στα 92 του χρόνια. Το παρακάτω δείγμα αποτελεί τεκμήριο των όσων εγράφησαν και, σαφώς, αναδεικνύει τον πολιό "Άρχοντα" ως παράδειγμα μίμησης για τους νέους ιεροψάλτες. 

Η εν λόγω ζωντανή ηχογράφηση αποτελεί μέρος του αρχείου του ιεροψάλτη Άγγελου Σέφκα, ο οποίος βρέθηκε στον Καθεδρικό Ναό της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης για να συναντήσει τον "λέοντα των αναλογίων" στα πλαίσια εργασιών για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών "Η Βυζαντινή μουσική επιστήμη και καλλιτεχνική δημιουργία" του Α.Π.Θ. Τέλος, ευχαριστίες ανήκουν στην κα. Μαρία Αλεξάνδρου, Μουσικολόγο - Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμ. Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ., και στον κ. Χρήστο Τογκαρίδη Λαμπαδάριο του  Ι. Καθ. Ναού της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης, που αποτέλεσαν τους συνδετικούς κρίκους για αυτή την συνάντηση με τον κ. Χαρίλαο Ταλιαδώρο.

Με τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Χαρίλαο Ταλιαδώρο,
την Καθηγήτρια Μαρία Αλεξάνδρου
και τον Λαμπαδάριο της Αγ. Σόφιας Θεσ/νίκης Χρ. Τογκαρίδη.

Ανακοίνωση: Έναρξη Μαθημάτων Βυζαντινής Μουσικής

Μαθήματα Βυζαντινής Μουσικής στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου και Αγίων Αναργύρων Διαβατών Θεσσαλονίκης.

Οι πολύπλευρες ανάγκες των Ενοριτών του Αγ. Δημητρίου οδήγησαν τους Ιερείς και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο στην απόφαση της προσπάθειας να καλύψει η Ενορία κάποιες από αυτές.  Έτσι, δημιουργήθηκαν σταδιακά ομάδες ενισχυτικής διδασκαλίας για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ομάδα παραδοσιακών χορών, ομάδα αγιογραφίας κ.ά. 

Ύστερα από πολύμηνη σκέψη και προετοιμασία, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και οι Ιεροψάλτες του Ναού σας προσκαλούν στη νέα δράση της ενορίας που σχετίζεται με τη Βυζαντινή Εκκλησιαστική μας Μουσική. Τα μαθήματα θα ξεκινήσουν τον ερχόμενο μήνα και θα πραγματοποιούνται κάθε Σάββατο πρωί μετά τη Θεία Λειτουργία (10.00 π.μ.). Η παρακολούθηση για τον πρώτο μήνα θα είναι "δοκιμαστική", μια πρώτη γνωριμία με το αντικείμενο, ενώ δε θα υπάρχουν δίδακτρα.

Τα μαθήματα θα είναι δύο κατευθύνσεων. Μια πρώτη ομάδα, κυρίως παιδιών και νεαρών, θα ασχολείται με τα αμιγώς μουσικά μαθήματα και μια δεύτερη, που θα αγγίζει κυρίως μεγαλύτερες ηλικίες, και θα έχει εμπειρική κατεύθυνση.

Υπεύθυνος των μαθημάτων θα είναι ο Ιεροψάλτης του Ναού, Άγγελος Σέφκας, Πτυχιούχος και Διπλωματούχος Κρατικού Ωδείου στη Βυζαντινή Μουσική και Μεταπτυχιακός φοιτητής του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του Α.Π.Θ. επί της Βυζαντινής Μουσικολογίας.

Έτσι, λοιπόν, το Σάββατο 13 Οκτωβρίου και ώρα 10.00 π.μ. θα πραγματοποιηθεί η πρώτη συνάντηση στο αρχονταρίκι του παρεκκλησίου πάνω από το οστεοφυλάκιο, πίσω από τον Παλαιό Ναό του Αγ. Δημητρίου.

Όποιος ή όποια επιθυμεί να παρακολουθήσει τα Μαθήματα Βυζαντινής Μουσικής, ας εκδηλώσει το ενδιαφέρον του με κάποιο σχόλιο κάτω από τη δημοσίευση ή αφήνοντας ένα ηλεκτρονικό μήνυμα στη διεύθυνση: ang.sef.21@gmail.com . .


Πληροφορίες στα τηλέφωνα:

Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου (π. Κωνσταντίνος): 2310 781 796

Υπεύθυνος Μαθημάτων (Άγγελος Σέφκας): 6979 277 695

Χάρτης για την αναζήτηση του Ναού
από την οδό Κων. Καραμανλή (πρώην Βεροίας).

Ο νέος Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου και Αγ. Αναργύρων Διαβατών.

Ο παλαιός Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου Διαβατών (1854).

Ανακοίνωση: Αγρυπνία Οσ. Θεοφάνους του Γραπτού (23:00 - 03.30)

Ιερά Αγρυπνία επί τη μνήμη του Οσίου Θεοφάνους του Γραπτού

Την Τετάτρτη 10 Οκτωβρίου, παραμονή της μνήμης του Οσίου Θεοφάνους του Γραπτού, θα τελεσθεί Αγρυπνία με την ευκαιρία των ονομαστηρίων του Πανοσιολογωτάτου Αρχιμ. Θεοφάνους, που θεοφιλώς διακονεί την Ενορία του Αγίου Δημητρίου και Αγίων Αναργύρων Διαβατών Θεσσαλονίκης. Η Αγρυπνία θα τελεσθεί στον Ιερό Μεταβυζαντινό Ναό Αγ. Δημητρίου Διαβατών, θα ξεκινήσει στις 11.00 μ.μ. και θα ολοκληρωθεί στις 3.30 π.μ. . Στις ακολουθίες θα ψάλλουν οι Ιεροψάλτες του Ναού πλαισιωμένοι από φίλους της Ενορίας, εμπλουτίζοντας  τα συνήθη μελωδήματα με αργές και πανηγυρικές συνθέσεις, όπως αρμόζουν στην ημέρα. Μετά το πέρας της Αγρυπνίας θα ακολουθήσει κέρασμα.

Αριστερός Χορός των Ιεροψαλτών
του Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου Διαβατών.

Ο Παλαιός Ι. Ν. του Αγ. Δημητρίου Διαβατών.

Χάρτης για μετακίνηση στον Ι. Ναό.

Αφιέρωμα στους Μεγάλους Θεωρητικούς του Βυζαντίου και Μεταβυζαντίου

Αφιέρωμα στους Μεγάλους Θεωρητικούς του Βυζαντίου και Μεταβυζαντίου (5ο Μέρος)

Από την εργασία του Άγγελου Σέφκα: 

Οι μεγάλοι Θεωρητικοί του Βυζαντίου και του Μεταβυζαντίου και τα κυρίως θέματά τους Εισαγωγή στη Βυζαντινή Μουσική, (Χειμερινό Εξάμηνο του Ακαδημαϊκού Έτους 2017 - 2018).

Χρύσανθος εκ Μαδύτων


Ίσως η μεταβυζαντινή περίοδος να άφησε για το τέλος ένα από τα πιο ευωδιαστά λουλούδια της, τον Μητροπολίτη Προύσης ρύσανθο. Γράφει ο Χρύσανθος για τον εαυτό του στο Θεωρητικό του: «Οὗτος ἦν ἀπό τήν Μάδυτον, πόλιν κειμένην παρά τόν Ἑλλήσποντον· καί εἶναι μέλος τῶν τριῶν Διδασκάλων τῶν ἐφευρετῶν τήν νέαν Μέθοδον τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς· καί διωρίσθη γενικῶς, ἵνα παραδίδῃ τό Θεωρητικόν μέρος αὐτῆς».

Ο Χρύσανθος41 γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αι., λογικά γύρω στο 1770 με 1780, και πέθανε στο μέσο περίπου του επόμενου αιώνα, ακριβέστερα το 1843. Ήταν πολύ καλός γνώστης της Βυζαντινής Μουσικής, ενώ γνώριζε και την Ευρωπαϊκή και την Αραβοπερσική. Ήταν δεξιοτέχνης στο νέι και στον ευρωπαϊκό πλαγίαυλο, το φλάουτο. Ήξερε, μάλιστα, πολύ καλά την λατινική και τη γαλλική γλώσσα.

Όταν πήγε στην Κωνσταντινούπολη έμαθε Βυζαντινή Μουσική στα πόδια του Πέτρου Βυζαντίου του Πρωτοψάλτου. Μάλιστα, με την χειροτονία του και τη λήψη του βαθμού του Αρχιμανδρίτου κατάφερε να επεξηγήσει σε μια δική του μουσική διάλεκτο πολλά κείμενα των αρχαίων μελοποιών. Αυτή του η ενέργεια αποτέλεσε τον πρόδρομο της Μεταρρύθμισης του 1814 - 1815, παρ’ ότι στην αρχή δεν την είδαν με αγαθή προαίρεση οι του Πατριαρχείου. Βλέποντας, όμως, την άμεση πρόοδο των μαθητών του, τον κάλεσαν ούτως ώστε να τελειοποιήσει τη μέθοδό του και να ξεκινήσει μεθοδικά τη διδασκαλία της. Αυτό έγινε μετά από ένα τυχαίο περιστατικό που καταγράφεται από τον Γεώργιο Παπαδόπουλο ως εξής: Κάποιοι οικοδόμοι από τη Μάδυτο που είχαν χρηματίσει μαθητές του Χρυσάνθου, ενώ έχτιζαν τον τελευταίο όροφο της οικείας του Μητροπολίτου Ηρακλείας Μελετίου, έψαλαν έντεχνα μαθήματα. Ακούγοντας τους ο Μητροπολίτης τους ρώτησε πως έμαθαν να ψάλλουν τόσο έντεχνα τα «δεινά» εκείνα μαθήματα και εκείνοι του αποκρίθηκαν πως αυτό οφειλόταν στον συμπατριώτη του Αρχιμανδρίτη, τότε, Χρύσανθο. Έτσι, ο Ιεράρχης αντιλαμβανόμενος την αδικία εις βάρος του Μαδυτινού ιερωμένου ενήργησε, ώστε να επιστρέψει στο Πατριαρχείο. 

Με την επιστροφή του στο Πατριαρχείο και με τη βοήθεια του τότε Λαμπαδαρίου, Γρηγορίου Λευιτίδου, και του μετέπειτα Χαρτοφύλακος, Χουρμούζη Γιαμαλή, ο Χρύσανθος τελειοποίησε το σύστημα του. Οι τρεις Διδάσκαλοι διορίσθηκαν στην Πατριαρχική Σχολή για να διδάξουν, με τον Χρύσανθο να αναλαμβάνει το μάθημα της Θεωρίας. Ως ανταμοιβή για το έργο του, στον Χρύσανθο δόθηκε το αρχιερατικό αξίωμα και ποιμαντορία της επαρχίας του Δυρραχίου. Επιδόθηκε με περίσσιο ζήλο στην διάδοση του νέου συστήματος, έως ότου τον κάλεσε η Μητέρα Εκκλησία να αναλάβει τη Μητρόπολη Σμύρνης και εν συνεχεία εκείνη της Προύσης, όπου και πέθανε.

Χρυσάνθου εκ Μαδύτων,
Θεωρητικόν Μέγα της Μουσικής,
Τεργέστη, 1832

Ο Χρύσανθος πριν τον θάνατό του κατάφερε να γράψει δύο θεωρητικά, ένα εισαγωγικό (1821) και ένα πλήρες (1832). Στα δύο αυτά έργα του αποτέλεσαν τη βάση για όλα τα σχεδόν τα μετέπειτα θεωρητικά. Αυτό άλλωστε ήταν λογικό, καθώς η νέα Μέθοδος είχε επικρατήσει και πέραν τούτου ο Χρύσανθος, όχι μόνο αποτελούσε αυθεντία ως ένας των εφευρετών, αλλά και τον πρώτο που κατέγραψε ένα πλήρες Θεωρητικό της Βυζαντινής Μουσικής, που καλύπτει σχεδόν κάθε πτυχή της Μουσικής. Εξίσου σημαντικό με το καθαρά θεωρητικό μέρος του Μεγάλου Θεωρητικού είναι και η πρώτη προσπάθεια συστηματικής συγγραφής ιστοριογραφικής μελέτης για την ελληνική μουσική, ψήγματα της οποίας βρίσκουμε έναν αιώνα πριν στον Κύριλλο Μαρμαρηνό.

Βιβλιογραφία:

Μ. Αλεξάνδρου, Εισαγωγή στη Βυζαντινή Μουσική, (Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2016).
Θ. Γεωργιάδου, Η Νέα Μούσα, Συνοπτική, Ιστορική και Τεχνική Μουσική Μελέτη, (Κωνσταντινούπολη: Δημητριάδου, 1935).

Γ. Παπαδοπούλου, Συμβολαί εἰς τήν Ἱστορίαν τῆς παρ' ἡμῖν Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς, (Αθήνα: Κουτσουλίνου & Αθανασιάδου, 1890).

Χρυσάνθου, Εισαγωγή και Μέγα Θεωρητικόν της Μουσικής, (Αθήνα: Κουλτούρα, 2003).